Tekst: © Magdalena Żuber
Fot. © Konrad Rogoziński
Sauny
relaks-regeneracja-rozrywka
Korzystanie z dobrodziejstw podwyższonej temperatury czy wilgotności ma swoje korzenie daleko, daleko w czasach przed naszą erą. Od zarania dziejów, bo już w czasach epoki kamienia, wykorzystywanie jej właściwości było stosowane zarówno w lecznictwie, jak i dla przyjemności. Podobno pierwsze takie „gorące pokoje” znajdowały się w jaskiniach lub w kamiennych grotach, gdzie rozpalało się ogniska i polewało kamienie wodą dla wytworzenia oczyszczającej pary. Starożytni Rzymianie, Grecy, a nawet Majowie byli prekursorami kultury saunowania w codziennym życiu i rytuałach religijnych.
Co to sauny i jakie są ich rodzaje?
Sauny suche:
Sauny mokre:
– sauna mokra (temp. 50-65 °C wilg. 20-40%) drewniane wnętrze z piecem i kamieniami zaopatrzonymi w dozownik/generator wody
– sauna kamienna (temp. 50-65°C wilg. 20-40%), oparcia i siedziska są z kamienia a parę wodną wytwarzają kamienie zanurzane w wodzie
– ruska bania (temp. 50-65 °C wilg. 40-60%), drewniane wnętrze, zazwyczaj w postaci wolno stojącego domku, podczas seansu wykorzystywane są witki do biczowania lub wachlowania
– biosauna (temp. 50-65 °C wilg. 20-40%), rodzaj sauny mokrej, podczas przebywania w jej wnętrzu wykorzystuje się olejki eteryczne do aromaterapii i światła do koloroterapii
Sauny parowe:
– parowa, czyli łaźnia (temp. 45-55 °C wilg. 40-100%), ceramiczne siedziska i oparcia, generator pary utrzymujący zadaną wilgotność
– sauna ziołowa, (temp. 45-55 °C wilg. 40-80%), rodzaj sauny parowej w której wykorzystywane są olejki eteryczne lub wywary ziołowe rozpylane z parą wodną
– caldarium (temp. 45-50 °C wilg. 20-40%), sauna parowa z aromaterapią i koloroterapią
Sauna infrared:
Sauna, w której wykorzystuje się promieniowanie podczerwone przy zastosowaniu specjalnych promienników. Nagrzewają one jedynie ciało osoby wystawionej na ich działanie, nie ogrzewają powietrza. Temperatura i wilgotność mają tu wartości zbliżoną do otoczenia.
Podział saun i ich parametry podane według danych dostępnych na stronie Polskiego Towarzystwa Saunowego.
Sauny parowe:
– parowa, czyli łaźnia (temp. 45-55 °C wilg. 40-100%), ceramiczne siedziska i oparcia, generator pary utrzymujący zadaną wilgotność
– sauna ziołowa, (temp. 45-55 °C wilg. 40-80%), rodzaj sauny parowej w której wykorzystywane są olejki eteryczne lub wywary ziołowe rozpylane z parą wodną
– caldarium (temp. 45-50 °C wilg. 20-40%), sauna parowa z aromaterapią i koloroterapią
Szałasy potu wywodzą się z rytuałów rdzennych kultur amerykańskich. Są namiotami lub chatami, wewnątrz których znajdują się poukładane rozgrzane ogniskiem kamienie. Prowadzący taki rytuał polewa kamienie wodą dla wytworzenia pary, podwyższenia wilgotności i odczuwalności temperatury. Czas trwania takich ceremonii to czasem nawet kilka godzin. Ponadto w oryginalnych szałasach śpiewane są pieśni i odprawiane modlitwy.
Tureckie hammamy to natomiast zabiegi stosowane w saunie parowej. Wewnątrz pomieszczenia, na jego środku, znajdują się kamienne stoły/siedziska, na których wykonywane są zabiegi pielęgnacyjne, np. peelingi złuszczające i masaże przy użyciu rękawicy kessa. Typowy turecki hammam odbywa się w 3 pomieszczeniach: saunie parowej, miejscu na ciepłą kąpiel i chłodniejszej wypoczywalni.
Relaks. Regeneracja. Rozrywka.
Jedną z podstawowych ról, jakie pełni sauna, to głęboki relaks dla ciała i umysłu. Cisza, ciepło, odgłos i zapach palonego w piecu drewna, przygaszone światła, kolory czy stosowane aromaty to jedne z wielu czynników, jakie dają nam poczucie odprężenia i odpuszczenia napięć ze strony układu nerwowego. Większość ośrodków oferujących seanse saunowe, oprócz samych saun, posiadają wspaniałe infrastruktury, wewnątrz których znajdują się podgrzewane ławki do wypoczywania, piękne zielone lub zimowe tarasy czy specjalne wyodrębnione pokoje z fontannami i leżakami dla pogłębienia naszego błogostanu.
Bardzo ważną i cały czas poddawaną badaniom rolą czasu spędzanego wewnątrz saun jest aspekt zdrowotny, w tym regeneracyjny. Według źródeł naukowych dzięki nim poprawiamy nasz układ odpornościowy, krążeniowo-oddechowy, metabolizm i detoksyfikujemy nasze ciało, a także usprawniamy funkcjonowanie naszej skóry. Wyniki badań Uni-Med w Insbruku czy Uniwersytetu Finlandii Wschodniej pokazują znaczący wpływ poprawnego saunowania na zapobieganie takim chorobom jak demencja, zawał i udar, astma. O aspekcie zdrowia psychicznego dzięki redukcji napięć i stresów już nie wspominając.
W sporcie sauny stosowane są dla regeneracji lub wsparcia procesów zachodzących w organizmie podczas intensywnego wysiłku lub w okresie roztrenowania. Oprócz wspomnianych wyżej fizycznych i psychicznych zalet sauny mamy tutaj także przyspieszenie wydalania niekorzystnych produktów przemiany materii, rozluźnianie nadmiernie spiętych treningiem mięśni a poprzez stan hipotermii (podwyższonej temperatury), pomoc w gojeniu drobnych urazów.
Trzecią w tym artykule funkcją, jaką mogą dla nas pełnić sauny, a jakiej można by poświęcić kolejne kilka stron, jest rozrywka. W ostatnich latach w Polsce i na świecie bardzo popularnym stał się zawód Sauna Mistrza (oficjalnie jednak niestety jeszcze nieznajdujący się na liście zawodów). Rolą takiej osoby jest przygotowanie ceremonii saunowych, podczas których w zależności od ich rodzaju wykonuje on konkretne czynności czy używa określonych pomocy. Czas takiego specjalnego seansu może być przygotowany pod wybraną muzykę (relaksacyjną lub rozrywkową), techniki rozmachiwania powietrza (tak zwanego naparzania, Auffguss) przy użyciu np. ręczników, wachlarzy czy flag, służących lepszemu rozprowadzaniu ciepła i zapachów wśród uczestników. Ponadto podczas takiej sesji stosowane mogą być olejki eteryczne, zioła, naturalne kosmetyki, witki, a nawet niekiedy instrumenty jak misy tybetańskie. Osoba Sauna Mistrza może być przepasana chustą lub przebrana w strój pasujący do samego przedstawienia. Albowiem oprócz poznanych nam już korzyści z saunowania możemy też nieźle się w niej pobawić, podziwiać najbardziej wyszukane techniki „machania” albo wczuć się w przedstawioną, porywającą historię.
Jak korzystać z saun?
Zwolenników jak i przeciwników tzw. poprawnego saunowania jest wielu. Na szczęście według mnie, osób umiejących zdrowo i bezpiecznie korzystać z saun jest coraz więcej. Sauny mają poprawiać nasze wellness i wellbeing. Dla wielu osób stanowią integralną część odnowy biologicznej, element walki ze stresem, wsparcie treningów sportowych czy przyjemność i rozrywkę. Bez względu jednak na to, jakie miejsce w naszym życiu zajmują sauny, warto znać zasady, które umożliwiają nam pełne i właściwe wykorzystanie ich potencjału.Jak korzystać z saun?
Zwolenników jak i przeciwników tzw. poprawnego saunowania jest wielu. Na szczęście według mnie, osób umiejących zdrowo i bezpiecznie korzystać z saun jest coraz więcej. Sauny mają poprawiać nasze wellness i wellbeing. Dla wielu osób stanowią integralną część odnowy biologicznej, element walki ze stresem, wsparcie treningów sportowych czy przyjemność i rozrywkę. Bez względu jednak na to, jakie miejsce w naszym życiu zajmują sauny, warto znać zasady, które umożliwiają nam pełne i właściwe wykorzystanie ich potencjału.
Z podstawowych zasad poprawnego saunowania wyróżniamy:
Przygotowanie do samych seansów (czasu przebywania w saunie/łaźni):
- zdjęcie biżuterii i ubrań
- umycie całego ciała wodą z mydłem
- wytarcie ciała do sucha
- skorzystanie z toalety
- niejedzenie do 2h przed
- zachowanie spokoju
Czas samych kąpieli saunowych:
- kulturalne zachowanie w saunach/łaźniach
- korzystania z ręczników i pareo w celu wyeliminowania kontaktu ciała, a w tym potu, z deskami (sauna sucha)
- opłukiwanie prysznicem, przed i po sobie, powierzchni siedzisk i pod nogami (sauny parowe)
- dostosowywania do swoich możliwości poziomów i rodzajów saun, z których korzystamy
- przestrzegania zalecanego czasu na seanse w zależności od sauny, w jakiej jesteśmy (np. ok. 15 min dla saun suchych)
- w miarę możliwości szybkie wchodzenie do i wychodzenie z sauny w celu ograniczenia spadku temperatury
- zdjęcie klapek przed wejściem do środka
A także okres po nich samych:
- spłukania potu z ciała ciepłą/letnią wodą
ochłodzenie ciała przy użyciu zimnego prysznica, wiadra z wodą lub zanurzenia w balii - udania się na wypoczynek trwający minimum tyle, co sam seans w saunie
- nawadnianie organizmu
Pełen wykaz zasad poprawnego saunowania oraz czasu około saunowego znajdziecie na stronie http://www.polskietowarzystwosaunowe.pl
Każde korzystanie z kąpieli saunowych czy zabiegów w ich wnętrzach powinno odbywać się z uwzględnieniem naszego stanu zdrowia i zaleceń lekarza, jeżeli sądzimy, że możemy mieć jakieś przeciwwskazania. Miłośnikom ciepła polecam jednak wprowadzenie dobrej praktyki saunowej w swoją codzienność i wykorzystanie jej potencjału dla lepszego zdrowia i życia. A do tematu saun i ceremonii na pewno jeszcze będziemy wracać ;).
Miejsca i ośrodki oferujące seanse oparte na poprawnym saunowaniu w Beskidzie Sądeckim to między innymi:
Hotel Piwniczna Spa&Conference
Piwniczna-Zdrój
Chata Miłośliwka
Czerniec
YurtaSPA
przy Bacówce nad Wierchomlą
Hotel Czarny Potok Resort Spa&Conference
Krynica-Zdrój
Lemon Resort Spa
Gródek nad Dunajcem
Aqua Centrum
Chełmiec